Erteleme: Tembellik Değil, Kaygıyla Baş Etme Çabasıdır

Hepimizin hayatında bir türlü başlayamadığımız işler vardır: Ders çalışma, rapor yazma, e-maile cevap verme…

Birçok kişi bunu tembellik olarak görür. Oysa erteleme, psikolojide kaygı ve zorlayıcı duygularla baş etmek için kullanılan bir kaçınma stratejisidir. Yani beyin, rahatsızlık veren duyguya maruz kalmamak için bizi “şimdilik yapma”ya yönlendirir.

Ertelemenin Psikolojik Nedenleri :

Mükemmeliyetçilik

“Kusursuz yapamayacaksam başlamayayım.”

Hata korkusu ve eleştirilme kaygısı, start düğmesini kilitler.

Başarısızlık Kaygısı

Görev tehdide dönüşür: “Ya yapamazsam?”

Beyin tehlikeden kaçmayı seçer.

Olumsuz Duygulardan Kaçınma

Sıkılma, belirsizlik, yetersizlik hissi…

Bu duygular tetiklendiğinde erteleme devreye girer.Anlık Haz Arayışı

Zor iş → stres

Kolay alternatif → anında ödül

Beyin kısa vadeli mutluluğu seçer.

Görevin Belirsizliği veya Aşırı Büyüklüğü

“Nereden başlayacağım?”

Beyin aşırı yüklenir ve kaçınır.Ertelemenin Kısır Döngüsü

1. İş akla gelir → Kaygı yükselir

2. Ertele → Anlık rahatlama

3. Zaman daralır → Kaygı daha da yükselir

4. Son dakika panikle yap → Yine memnuniyetsizlik

5. Öz-değer düşer → Kendine kızarsın

Ve döngü tekrar başlar.

Bu yüzden erteleme, zaman değil duygu yönetimi sorunudur.Erteleme ile Baş Etme Stratejileri

5 Dakika Kuralı

Başlamak için kendine sadece 5 dakika ver. Başlayınca devam etmesi daha kolay olur.

Görevleri Parçala

Büyük hedefler yerine küçük ve yönetilebilir adımlar oluştur.

Süreç Odaklı Hedefler

Sonuç yerine “bugün 45 dakika çalışacağım” gibi süreç hedefleri belirle.

Hatalarla Barış

“Yüzde yüz olmalı” yerine “Yeterince iyi” kavramını kabul et.

Duyguyu Adlandır

“Şu an hangi duygudan kaçıyorum?”

Farkındalık, davranışı değiştirmenin ilk adımıdır.

Dikkat Dağıtıcıları Yönet

Telefonu uzaklaştır, çalışma-mola döngüsü (Pomodoro) kullan.

Kendine Şefkat

Kendini suçlamak döngüyü güçlendirir.

“Başlamam bile ilerleme.” bakışını benimse.Bir Adım At, Döngüyü Kır

Erteleme, kişinin tembel olduğunu değil; kendisini korumaya çalıştığını gösterir.

Zor olan, işe başlamak değil; o işe eşlik eden kaygı ve belirsizlik duygularıdır. Bu duygularla daha dostça ilişki kurduğunda, erteleme davranışı da yumuşar.

Ne kadar küçük olursa olsun bugünkü bir adım, yarın için güçlü bir başlangıçtır.

Çünkü kusursuzluk değil, devam etmek ileri götürür.